Liberal Ekonomi Nedir? Ne Zaman Ortaya Çıkmıştır?

Bireyi temel odağına alan, bireylerin iktisadi ve aynı zamanda siyasi yapı içerisinde haklarını ve özgürlüklerini her daim güvence altına almakta olan, piyasa ekonomisinin doğal işleyişine bırakılıp devletin ekonomiye yaptığı müdahalesinin minimum olan düzeye indirilmesini savunmakta olan bir düşünce liberalizm ifadesi, İngilizce ‘liberty’ sözcüğünden türemiş bir sözcüktür ve aynı zamanda özgürlük manasına gelmektedir.

Bu anlamda en temel bakışta liberalizm, özgürlükleri savunmakta olan düşünce anlamına gelmektir. Liberalizm, temelinde bireyi ve toplumu devlet denetiminden ve gözetiminden, sistemlerinden arındırmayı dilerken, mutlakiyetçiliğe ve feodal düzene karşı duruyor. Bu sayede liberalizm, kişilerin hem iktisadi ve siyasi faaliyetlerinde, dini işlerinde, düşünce ve kültürel açıdan kendi yaşamlarına hiçbir şekilde müdahale etmeyen, onları serbest bırakmakta olan bir düşünce olarak karşımıza çıkıyor.

Batı’da, Orta Çağ düzenlerinin çözülmesinin ardından gelişmiş olan reform hareketleri ve uluslaşma süreçlerince, burjuvazinin öncülüğünde gelişmiş olan sistemli düşünce tarzı liberalizm, 17 – 18. yüzyıllarında Avrupası’nda, siyasal alanlarda John Locke ve iktisadi alanlarında David Hume ve Adam Smith tarafından geliştirilmiş bir düşünce sistemidir.

Liberal Ekonomi Nedir?

Liberalizm, ekonomik tarafıyla karşımıza çıksa da tarihsel geçmişi ve bununla beraber teorik altyapısı bakımından siyasi olan mekanizmadan da besleniyor.

Hâliyle liberalizmin gelişimi ile beraber;

• Ekonomik ve siyasi liberalizm tümüyle bir bütünlük oluşturmuştur,
• Günümüz dahilinde ise liberalizm ekonomik, siyasi ve bununla beraber sosyal doktrin-felsefe hüviyetini kazanmış oluyor, -ekonomik liberalizm, bireyci hatlarla örgütlenmesini ve kararların özellikle de ekonomik kararların bireyler tarafından alınmasını ifade ediyor,
• Kavram, ayrı ekonomi politikalarından oluşmakla beraber her daim piyasa ekonomisine ve üretim araçlarında ise tümüyle özel mülkiyete destek içeriyor,

Özellikleri ön plana çıkıyor. Serbest olan ticaret ve açık pazarlara sunduğu destek nedeniyle korumacılık ile beraber çelişmekte olan ekonomik liberalizm, tarihte merkantilizm ve feodalizm yönetimlerine karşı bir tepki biçiminde doğmuştur. Tarihsel olan süreçte ifade, laissez faire görüşünü de kapsamakta klasik liberalizmin ekonomisini ifade ederken kullanılıyor.

Devlet müdahalesini ise tümüyle baskın işletmelerin çıkarlarına hizmet edeceği, lehine piyasayı bozacağı ve akabinde verimsiz olan sonuçları doğuracağı nedeniyle geri plana atıyor. Destekçileri herkes bireyin devlet tarafından yönlendirmesi, yönetilmesindense kendi ekonomik olan kararlarını almasının sonucunda giderek artmakta olan refahla uyumlu daha eşit olan bir toplum oluşacağına inanıyor. Günümüzde is bu kavram; klasik liberalizm, neoliberalizm ve mali muhafazakârlık gibi bazı okullarla ilişkili oluyor.

Liberal Ekonomi Temel İlkeleri Nelerdir?

Bireyciliğe dayalı olan, kişilerin siyasal ve ekonomik alandaki hak ve özgürlüklerini güvenceye alan, piyasa ekonomisinin doğal olan işleyişine bırakılıp devletin ekonomiye yapacağı müdahalelerinin minimum düzeye indirilmesini savunacak bir doktrin şeklinde liberalizm, bütünlüklü açıklamak amacıyla düşünürlerin her daim üzerinde durdukları ve liberalizmin unsurları şeklinde ileri sürdükleri kavram ve bu kurumlara göz atmak uygun olan husustur.

Liberalizminin temel unsurları olarak sıralanabilecek olan kavramlar ve kurumlar arasında; doğal hukuk, haklar, adalet, özgürlük, düzen, piyasa ekonomisi, özel mülkiyet, devletin sınırlılığı, sorumlu devlet, devletin ahlaki alanına çekilmesi, kanun hâkimiyeti, kuvvetler ayrılığı, özel hayatın dokunulmazlığı, müdahalesizlik, gönüllü iş birliği, gönüllülük, sözleşme özgürlüğü, hoşgörü, rızaya dayanan yönetim gibi unsurlar sayılıyor. Fakat daha genel olan bir çerçevede; bireycilik, özgürlük, rasyonalite ve aynı zamanda ekonomik insan doğan düzen, piyasa ekonomisi ve bütünüyle sınırlı ve sorumlu devlet liberalizmin unsurlarını ön plana çıkıyor.

Liberal Ekonomi Ve Kamu Malları

Ekonomik liberalizm kavramı, kamu mallarının sağlanması için kamu girişimini destekleyebiliyor. Örnek olarak Adam Smith, özel olan kuruluşlar tarafından sağlanamayacağını şeklinde düşündüğü yollar, kanallar, okullar, köprüler ve limanları kurma şeklindeki görevleri devletin sunması gerektiğini savunuyor. Bir başka örnek olarak ise karşımıza Hayek çıkıyor.

Hayek; yollar, eğitim imkanı, tiyatro, spor alanları gibi çeşitli hizmetlerin devletin sunması gerektiğini savunuyor. Fakat bu görüşler liberteryenizm şeklindeki sınırları keskin, bağlantılı ideolojilerde tartışmaya açık oluyor. Modern liberteryenizmde devlet rolü; askeriye, polis, yasama ve yargıdan ibaret oluyor. Devletin bir kamu malı sunma şeklinde görevi yoktur.

Liberal Ekonomi İlkeleri Nelerdir?

Liberalizmin temel olan ilkeleri ise toplumsal özgürlükler ön planda oluyor. Desteklenmiş olan düşüncelerin başında, basın ve inanç özgürlüğü gibi demokratik olan haklar yer alıyor. Kapitalizm ile arasındaki temel olan fark, kapitalizmin yalnızca ekonomik sistem olmasıdır. Buna beraber liberalizmin siyasi ve aynı zamanda sosyal ilkeleri de mevcut oluyor.

Kapitalistler, bazı ülkelerin bir sömürge hale getirilebileceğini savunuyorlarken, liberaller ise bütün ülkelerin sınırlarına son derece saygı duyulması gerektiği konusunda hemfikir oluyor. Kapitalizm ile Liberalizm düşünce sistemleri arasındaki en temel ayrımlardan biri ekonomik alanında olanlarıdır. Kapital sistemde ekonomik büyümelerde iktisadi olan gerekçeler baz alınıyor. Liberalizmde ekonomik olan büyümenin yanında sosyal adalet ve fırsat eşitliği şeklindeki kavramlar da son derece önemli oluyor.

Liberalizm Nasıl Ortaya Çıkmıştır?

Liberalizm, düşünce sistemi feodalizmin yıkılması ve kilisenin ise eski gücünü yavaş yavaş kaybetmesiyle beraber ortaya çıkmıştır. Krallıkların yıkılmasından bir müddet sonra monarşiye dayalı olan yönetimlerin yerini çoğulcu olan demokrasiler almaya başlamıştır. Halk, kendi kendini yönetmekte olduğu demokratik ülkelerde fikir ve ifade özgürlüğü ile birçok yeniliği beraberinde getirmiştir. Artık her birey düşüncelerini ifade etmekte tümüyle özgürdü. Ayrı görüşleri savunan yazarların yayımlamış olduğu kitaplar ile beraber bireycilik önem kazanmıştır.

Liberalizm Tarihi ve Hakkında Bilgiler

18. yüzyılın başından sonra ekonomik liberalizmin yanı sıra felsefi bireycilik ve neo-liberalizm gibi ayrı kavramlar ortaya çıkmıştır. Ekonomik liberalizm sanayi devriminden sonra büyük güç kazanmıştır. Kişilere ekonomik alanda sınırsız olarak özgürlük tanımakta olan bu görüş, merkantalizmin temel olan ilkelerine de karşı çıkıyor. Bu öğretiye uygun olarak toplumun ortaklaşa şekilde kullanacağı yol ve köprü şeklindeki yapılar, kamu malları dahilinde değerlendiriliyor.