Covid-19 Gen Haritası Çıkarmada Dünya Lideri
Erciyes Üniversitesi tarafından Covid-19 gen haritası çıkarıldığı açıklandı. Erciyes Üniversitesi Aşı Araştırma ve Geliştirme Merkezi’nin müdürü olan Prof. Dr. Özdarendeli tarafından yapılan açıklamada, SARS-CoV-2 virüsü büyüklüğünde olan genom, yeni nesil bir sistem sayesinde dizi halinde gen haritası elde edildiği belirtildi. ERÜ’nün yapmış olduğu yazılı açıklamada yer alan detaylar ise oldukça heyecan verici bilgilere sahip görünüyor. Covid–19 salgınına yönelik sürdürülen bilimsel çalışmalarda görevini yapan, Türkiye sınırlarında virüsün izole olmasına katkı sağlayan ilk bilim insanı arasında Aşı Araştırma ve Geliştirme Merkezi Müdürü olan Prof. Dr. Aykut Özdarendeli bulunuyor.
İçindekiler
- 1 Yeni Genom #2333526 Numarasıyla Kayıt Altına Alındı
- 2 Çin’de İzole Edilen Virüste 6 Mutasyon Belirlendi
- 3 Aşı Geliştirme Çalışmaları Hız Kazandı
- 4 Covid-19’da Mayıs 2021 Gelişmeleri
- 5 ERÜ Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Dalı Gen Haritası Hakkında
- 6 Yapılan Çalışmalar Arasında Covid-19 Aşısı Var
- 7 İzole İle Virüs Kontrol Altına Alınmıyor
- 8 Gen Haritası İçin Virüsün İzole Edilmesi Şart
Yeni Genom #2333526 Numarasıyla Kayıt Altına Alındı
Dünyada görülen SARS-CoV–2 gen diziliminin yer aldığı platformda, EPI_ISL_424366 kodu kullanılarak bulunan ve GenBank’a #2333526 koduyla kaydedilen virüs genomu çok konuşuluyor. Soy ağacı analizinde alınan sonuçlarda Kayseri Şehir Hastanesi bünyesinde tedavi gören ve hastadan izole edilerek elde edilen virüsün, Avustralya, Kuveyt, Kanada ve İngiltere’de bulunan virüse yakın bir genetiğe sahip olduğu belirtildi.
Çin’de İzole Edilen Virüste 6 Mutasyon Belirlendi
Çin’de yapılan ve izole edilen Wuhan’da ortaya çıkan suşun karşılaştırması sonucu 6 mutasyona rastlanmıştır. ERAGEM bünyesinde yapılan diğer araştırmalarda ise izole virüs gen dizilimi, GISAID platformu üzerinde 13 Nisan 2020 tarihli 3592 tane ARS-CoV-2 suş gen dizilimine sahip olmayan virüs saptanmıştır. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü’ne bağlı olan Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları ve Biyolojik Ürünler Daire Başkanlığı’nda aynı mutasyon GISAID platformunda paylaşılan gen diziliminde bulunmuştur. Aynı zamanda platformda paylaşılan suç, diğer ülkelerde rastlanmayan bir mutasyon olarak ülkemizde dolaşmaktadır. SARS-CoV-2 virüsüne ait olup olmadığı belirlenmesi adına gen dizilim taramalarının derinleştirilmesi ve taramaların yapılması gerektiği vurgulanmıştır.
Aşı Geliştirme Çalışmaları Hız Kazandı
Dünya genelinde kontrol altına alınmaya çalışılan virüsün, ülkemizde dolaşım halinde olan Covid-19 virüsünün izole edilmesi, aşı çalışmalarının başlatılması, gen haritasının çıkarılması, geleceğe yönelik çalışmaların hız kazanması adına sürecin önemli olduğu belirtiliyor.
Virüs için geliştirilen aşının;
- Mutasyona cevap verip vermediği
- Hangi virüsün hastalık oluşturduğu
- Kaç tane mutasyon belirlendiği
- Gen haritası ve diğer virüslerle benzerliği
Sürecin daha hızlı ilerlemesi, başarıya ulaşılması adına geliştirme çalışmalarına hazır duruma getiriliyor. Sağlık Bakanlığı’ndan yapılan proje davetine istinaden hızla aşı geliştirme çalışmalarının başlatıldığını belirten Özdarendeli, davete icabet olarak 3 Nisan 2020 yılında TUSEB’e sunulan değerlendirme aşamasındaki projenin desteklenmesi ile Covid-19’a yönelik aşı geliştirme çalışmaları hızla yürütüleceğini açıklamalarına ekledi.
Covid-19’da Mayıs 2021 Gelişmeleri
ERÜ Rektörü olan Prof. Dr. Mustafa Çalış tarafından yapılan açıklamada ise aşı geliştirme çalışmalarında kritik öneme vurgu yaptı. Aşamanın başarılı sonuçlanması ile Prof. Dr. Aykut Özdarendeli ve çalışmalarda yer alan ekibini tebrik etti. Rektörlük olarak şimdi ve sonrasında bu tür araştırmalara desteklerini sürdüreceklerini belirttiler. ERÜ Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Dalı Başkanı olan Prof. Dr. Orhan Yıldız tarafından yapılan açıklamaya göre yapılan çalışmaların Covid-19 suşu üzerine olduğunu belirtti. Aşı çalışmalarında daha fazla suşun zayıf yanları araştırılarak, Mayıs aynıda ortadan tamamen kalkıp kalkmayacağı belirlenmeye çalışılıyor.
ERÜ Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Dalı Gen Haritası Hakkında
ERÜ Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Dalı Başkanı olan Prof. Dr. Orhan Yıldız tarafından belirtildiği üzere aşı geliştirme çalışmalarının yanı sıra gen haritası konusunda da çalışmaların tüm hızıyla devam ettiği belirtildi. Türkiye’nin diğer ülkelere kıyasla daha kontrollü bir süreç geçirdiğini İtalya ve İspanya’da kaybedilen kontrolün sonuçlarını gözler önüne serdi. Dünya ülkeleri arasında çalışmalara hız kazandıran ve kontrollü bir süreçte ilerleyen Türkiye, çalışmalar konusunda orta seviyede ilerliyor.
Buna rağmen diğer ülkeler gibi kontrolsüz ve hiçbir çalışmada bulunmayan ülkeler arasında olmadığını vurgulayan Prof. Dr. Orhan Yıldız, hatalar kadar başarılı noktalara da değindi. Hastalık yavaş seyirde ilerlese de Evde kal çağrılarına halkın uyması gerektiği, tedavi konusunda ventilasyon, yoğun bakım yatağı gibi önemli ekipmanlar konusunda da diğer ülkelerden daha iyi kapasitede hizmet verildiğini belirtti. Hastalığın yavaşlamasında sağlık alanında güçlü duruşun etkisi olduğunun ancak yavaş seyrin insanlarda rahatlığa sebep olmaması gerektiğinin altını çizdi.
Yapılan Çalışmalar Arasında Covid-19 Aşısı Var
Gen haritası, izole çalışmaları konusunda başarıyı yakalayan Türkiye, hastalığı saptamak adına PCR testi yapıyor. Güvenlik düzeyinin 4 seviyesinde olduğu laboratuvarlara ihtiyaç bulunduğunu söyleyen Prof. Dr. Orhan Yıldız, Erciyes Üniversite’sinin gerekli koşulları sağladığını belirtti. Çalışanların hiçbir riskle karşılaşmadan, çalışmalarını daha güvenli bir ortamda yapabilmeleri sağlanıyor.
İzole İle Virüs Kontrol Altına Alınmıyor
İzole edilen virüs kontrol altına alınan bir durum değildir. Hastalığa neden olan virüsün çoğaltılması izole kavramını daha net ifade etmektedir. Aşının geliştirilmesine yönelik bir virüse sahip olmanın önemini vurgulayan Prof. Dr. Yıldız, Erciyes Üniversitesi olarak virüs gen haritasını çıkardıklarını ve mutasyonları tespit etmeye çalıştıklarını belirtti.
Gen Haritası İçin Virüsün İzole Edilmesi Şart
Virüsün gen haritasını çıkarmak adına öncelikle virüsün izole edilmesi gerekir. Hastalığın kontrol edilmesi ile karıştırılmaması gereken bu durum, aşı ile ilişkilendirilmemelidir. Virüs için ayrı çalışmaların yapıldığını, 20 yıllık bir virüs olduğunu ve aşının geliştirilmesinin tahmin edildiği kadar kolay olmadığını belirtti. Aşının bulunması halinde kullanımına 3-4 ay içerisinde başlanabilir.
Bu konuyla ilgili tüberküloz aşısının Covid-19 aşısı olarak kullanılması da yapılan açıklamalar arasında yer alıyor. Bu anlam da çalışmaların hız kazanması ve gen haritası çıkarılması konusunda aşının bulunmuş olması tamamen birbirinden farklı süreçleri ifade edecek. Mayıs 2020 yılında beklenen açıklamalar ve yeni aşı geliştirmeye dair süreçleri daha fazla netleşecek gibi gözüküyor. Erciyes Üniversitesi bu konuda araştırmaların güvenle sürdürülebilmesine fırsat veren nadir laboratuvar alanları arasında yer alıyor.