Günlük Hayatta Sık Sık Yanlış Kullanılan 15 Atasözü ve Deyim

Türkçemizde çok fazla atasözü ve deyim mevcuttur. Bu deyim ve atasözlerini anlatımımızı pekiştirmek ve daha iyi anlatmak için sıkça kullanırız. Birçok atasözü ve deyim bu durumlar için biçilmez bir kaftan. Ancak bazı atasözü ve deyimleri yanlış kullanıyoruz. Bu yazımızda da günlük hayatta sık sık yanlış kullanılan 15 atasözü ve deyim konusunu işleyeceğiz.

Atasözlerinin yanlış kullanım nedenleri çok çeşitlidir. Bunlardan bazılarını sıralamak gerekirse:

• Atasözünde geçen sözcüklerin söyleniş olarak ona benzeyen başka bir kelimeyle karıştırılması
• Atasözündeki kelimelerin neredeyse tamamen değişerek asıl anlamından çok değişik anlamlara gelmeye başlaması

Yukarıda sayılan iki nedenden ötürü atasözleri yanlış anlamlarda ve şekillerde kullanılabiliyor.

Güzele Bakmak Sevaptır

Günlük hayatta güzel kadınlara bakmanın iyi bir şey olduğunu anlatmak için “güzele bakmak sevaptır” atasözü kullanılır. Ancak atasözünün bu kullanımı doğru değildir. Çünkü atasözünün esası “güzel bakmak sevaptır” şeklindedir. Bu nedenle bu atasözü günlük hayatta sıkça yanlış kullanılmaktadır. Bu nedenle atasözünün anlamına dikkat ederek kullanmak gereklidir.

Göz Var Nizam Var

En çok kullanılan atasözlerinden biri olan “göz var nizam var” yanlış şekilde kullanılan atasözleri arasında yer alır. Bu atasözüyle anlatılmak istenen bir şeyin en doğru şekilde yapılması gerektiğini hatırlatmaktır. Ancak atasözündeki nizam kelimesi yanlış kullanılmaktadır. Atasözünün aslında bu kelime izan olacaktır. Yani atasözü “göz var izan var” şeklinde söylenmelidir. İzan kelimesinin anlamı anlayış ya da anlama yeteneğidir. Nizam ise düzen, kural anlamına gelmektedir. Bu nedenle bu atasözünün kullanımına dikkat edilmesi gerekiyor.

Aptala Malum Olurmuş

Çok sık kullanılan bir atasözü olmasa da yanlış kullanılan atasözlerinden biridir. Bu atasözü genel olarak bir şeyin olacağını önceden sezen kişiler için kullanılır. Ancak atasözünün doğru kullanımı “Abdala malum olurmuş” şeklinde olmalıdır. Abdal ise kelime anlamı olarak Allah’a yakın, ermiş kişi anlamına gelmektedir. Bu nedenle kelimenin doğru kullanımına dikkat edilmelidir.

Kısa Kes Aydın Havası Olsun

Bu atasözü genel olarak Ege bölgesinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak birçok kişi bu atasözünü kullanırken yanlış olarak kullanmaktadır. Atasözünün anlamı anlatımın kısa olması istendiğidir. Ancak burada “Kısa kes Aydın havası olsun” şeklinde kullanılmalıdır. Aydın efesinin abası da oldukça kısadır ve dizleri açıktır. Atasözü de Aydın efesinin abasının kısalığına vurgu yaparak karşındaki kişiyi konuşmasını kısa kesmesi için uyarmak anlamına gelmektedir.

Su Uyur Düşman Uyumaz

Birçok kişinin kullandığı ancak anlamını bilmediği atasözleri arasında yer alır. Genel olarak birçok kişi bu atasözünün oldukça anlamsız olduğunu düşünmektedir. Ancak burada kullanılan kelime su değil “sü” olmalıdır. Sü kelimesi de eski dilde asker anlamına gelmektedir. Zaten günümüzde kullanılan subay kelimesi de buradan gelmektedir. Bu atasözünün de anlamına dikkat edilmesi gerekiyor.

Saatler Olsun

Yine bilinçsizce kullanılan atasözlerinden biri. Erkekler arasında tıraş olmuş bir kişiye karşı kullanılan bu söz tamamen bir dil sürçmesinden dolayı böyle söylenmektedir. Bu atasözünün doğrusu “Sıhhatler olsun” şeklindedir. Bu da zaten karşısındaki kişiye sağlıklı olmasını dilemektedir.

Su Küçüğün Söz Büyüğün

Bu atasözü de yanlış kullanılan atasözleri arasındadır. Atasözünün doğrusu “Sus küçüğün, söz büyüğün” şeklinde olacaktır. Bu atasözünün genel olarak çocuklara karşı kullanılmaktadır.

Elinin Körü

Bu deyim ise tamamen yanlış kullanılan deyimler arasındadır. Deyimde kullanılan iki sözcük de dil sürçmesine uğradığından tamamen yanlış şekilde söylenmektedir. Deyimin doğrusu “ölünün kûru” şeklinde olacaktır. Buradaki kûru kelimesi mezar ya da gömüt anlamına gelmektedir. Sıkça yanlış kullanılan bu deyimin de doğru kullanımına özen gösterilmesi gerekiyor.

Sıfırı Tüketmek

Bu deyim ise elinde avucunda ne varsa harcamak ve harcayacak hiçbir şeyi kalmamak anlamında kullanılır. Anlam olarak yakın olsa da deyimin esası “Zafiri Tüketmek” şeklinde olmalıdır. Buradaki zafir kelimesi de soluk, nefes anlamlarına gelir. Bu atasözü aslında soluğun tükenmesi, nefes nefese kalmak gibi bir anlama gelmektedir.

Geçti Bolu’nun Pazarı, Sür Eşeğini Niğde’ye

Ağız alışkanlığı olarak yanlış kullanılan atasözlerinden bir tanesidir. Burada Bolu’nun kelimesi yanlıştır. Doğru kullanım “Bor’un Pazarı” şeklinde olacaktır. Bor, Niğde’nin bir ilçesidir. Eski zamanlarda Bor’un pazarı Niğde merkezinden önce kurulduğu için böyle bir atasözü ortaya çıkmıştır. Bu nedenle Geçti Bor’un Pazarı, Sür Eşeğini Niğde’ye olmalıdır.

Ana Gibi Yar, Bağdat Gibi Diyar Olmaz

Atasözü tamamen yanlış anlamda kullanılmaktadır. Daha çok annelere bir iltifat olarak kullanılan bu atasözünün gerçek anlamı oldukça farklıdır. Ane aslında Bağdat civarındaki bir uçurumunun adıdır. Yar kelimesi de zaten uçurum anlamına gelmektedir.

Haydan Gelen Huya Gider

Genel olarak beklenmedik bir yerden gelen bir şeyin -genelde para- yine beklenmeyen bir yere gideceği anlamında kullanılır. Ancak buradaki kelimelerin anlamı farklıdır. Kelimelerin aslı “Hayy” ve “Hu” olup bu iki isim de Allah’ın isimleri arasında yer alır. Bu atasözünün doğru kullanımına dikkat edilmelidir.

Fukaranın Düşkünü Beyaz Giyer Kış Günü

Yine dil sürçmesi nedeniyle oldukça yanlış anlamlarda kullanılır. Doğru kullanım” Zürefanın düşkünü, beyaz giyer kış günü.” Şeklinde olmalıdır.

Eşek Hoşaftan Ne Anlar

Bu atasözünün kullanımında da büyük yanlışlık vardır. Buradaki hoşaf kelimesinin aslında atasözü ile hiçbir ilgisi yoktur. Aslında “hoş laftan” olarak kullanılması gerekirken zaman içinde “hoşaftan” şekline bürünmüştür. Bu nedenle “eşek hoş laftan ne anlar şeklinde kullanılmalıdır. Bu atasözü de cahil kimsenin iyi niyetten bir şey anlamayacağını söylemektedir.

Eni Konu

Bu deyim kısa olsa da yanlış kullanılan deyimlerdendir. Deyimin doğru kullanımı “önü sonu” şeklinde olmalıdır. Atasözünü gerçek anlamı bir konuyu adamakıllı tartışmak anlamına gelmektedir.